“Regüle Olmayan Finansal Ürünlerin Tercihinde Risk Faktörü Bilgisinin Bireysel Yatırımcılar Üzerindeki Rolü: Türkiye İçin Regüle Olmayan Finansal Ürün Haritası Çıkartılması, Regülasyonların Etkilerinin Tespiti ve Mevzuat Önerisi Geliştirilmesi”

ARDEB 1001 - 221K006 

Ülkemizde kayıt dışı ve regüle olmayan piyasalarda bireysel yatırımcıların yatırım, borçlanma ve birikim etkinlikleri ve bu nedenle zarara uğramaları güncelliğini koruyan bir sorundur. Akılcı olmayan yüksek riskli yatırım tercihlerinin sebeplerinden birinin, finansal ürünlere ilişkin riskler konusundaki bilgi eksikliği olduğu söylenebilir. Finansal ve hukuki okuryazarlığın gelişmemiş olması da risk algısını olumsuz yönde etkileyen faktörlerden biridir. Günümüzde kayıt dışı yatırımların var olan mevzuat düzenlemelerine rağmen neden hâlâ çok yaygın olduğunun anlaşılabilmesi ve bu konuda çözümler geliştirilebilmesi için bireylerin risk algısının disiplinler arası bir yaklaşımla analiz edilmesi gerekmektedir. Bu konuda mevcut çalışmalar ya sadece davranışsal hukuk boyutuna ya da sadece finans alanına ilişkindir. Disiplinler arası bir çalışma bulunmaması nedeniyle projemiz; hukuk, finans ve eğitim tasarımı ekseninde disiplinler arası niteliğiyle özgün bir çalışmadır. Ayrıca yatırım araçları konusunda temel bilgiler, olası hukuki uyuşmazlıklarda atılacak temel adımlar, finansal yatırımlarda karşılaşılabilecek hukuki riskler vb. konuları içeren eğitim materyallerinin hazırlanmasında hukuki bilgi tasarımı (Legal Design) yönteminin kullanılacak olması projeyi özgün kılan faktörlerden bir diğeridir.

Projemiz özetle aşağıda yer alan araştırma sorularına yanıt aramayı amaçlamaktadır. 

  – Ülkemizde; bireylerin, yatırım, borçlanma ve birikim tercihleri hangi regüle olmayan finansal ürünlere yönelmektedir ve bunlar arasında, bölgesel bir farklılık var mıdır? Daha önce hiç yapılmamış olan Türkiye regüle olmayan finansal ürün kullanımı haritası bu sorunun bir çıktısıdır.

– Bireylerin akılcı olmayan ve yönetilemeyecek derecede riskli finansal araçlara yönelmesinde, risk algısının yeri nedir?

– Risk algısının geliştirilmesine yönelik, bilgi tasarımından geçirilmiş ve görsellerle desteklenen basitleştirilmiş bir eğitim programının; akılcı olmayan ve yönetilemeyecek derecede riskli kararların alınmasını önlemede anlamlı bir etkisi var mıdır?

– Ülkemizdeki mevzuat, bireyleri bu yöndeki yatırım, borçlanma ve birikim tercihlerinden ve bunların olumsuz sonuçlarından koruma yönünden yeterli midir?

Finansal sistemin genel olarak detaylı düzenlemelere sahip olmasının altında yatan gerekçelerden biri de finansal tüketicilerin korunmasıdır. Ancak, çeşitli saiklerle finansal tüketicilerin regüle olmayan ve hatta hukuken yasaklanmış bazı finansal ürün ve hizmetlere yöneldiği de bir gerçektir.

Bu çerçevede, projemiz ile regüle olmayan finansal ürün ve hizmetler nedeniyle hukuki açıdan finansal tüketicilerin durumu değerlendirilmesi ve bu sorunun çözümü için öneriler getirilmesi amaçlanmaktadır.

Bu çerçevede projemizde Türkiye genelinde bir anket çalışması gerçekleştirilmiş, legal design yöntemi ile oluşturulan eğitim materyalleri kullanılarak eğitimler düzenlenmiş, konu hakkında çalıştaylar ve paneller gerçekleştirilmiştir.